Summersville, West Wirginia

Niewielkie miasteczko Summersville w West Virginia (Zachodnia Wirginia) było miejscem konferencji „Emigracja niepodległościowa w USA w latach 80”, która odbyła się w dniach 4-6 czerwca 2025 r. Wydarzenie to odbywało się pod honorowym patronatem prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, dr Karola Nawrockiego, obecnego prezydenta elekta Polski. Przybyli na nie liczni przedstawiciele emigracji politycznej, internowani oraz więzieni działacze NSZZ Solidarność.

Przedstawiciele Freedom and Solidarity

Na konferencję tę przybyli członkowie Freedom and Solidarity w osobach: Janusza Kudełko, Jerzego śliwowskiego, Krzysztofa Sinkiewicza, Kazimierza Szmigla, Alicji i Kazimierza Kochanowicz oraz Zbigniewa Pałamara.

Pierwszy dzień Konferencji

W pierwszym dniu konferencji poza głównym organizatorem Markiem Ruszczyńskim gości serdecznie powitał burmistrz Summersville Robert L. Spangler, mówiąc między innymi o umiłowaniu wolności ważnym tak dla Amerykanów, jak i Polaków. Burmistrz wydał oficjalną proklamację popierającą konferencję oraz przywitał przybyłych na nią gości.

Odczytano również listy z wyrazami poparcia od Krzysztofa Szczerskiego - stałego Przedstawiciela RP przy ONZ, Karola Polejowskiego - zastępcy prezesa IPN, Romualda Szeremietiewa - byłego ministra obrony narodowej.

Z Polski na konferencję przybyła delegacja IPN w osobach: dr Marzeny Kruk – dyrektora Archiwum IPN, dr. Sebastiana Pilarskiego – dyrektora Biura Badań Historycznych IPN, dr. Witolda Bagieńskiego z Archiwum IPN, dr Grzegorz Wołk, Naczelnika Wydziału w Biurze Badań Historycznych.

Na konferencję zaproszeni również byli: senator Włodzimierz Bernacki (Prawo i Sprawiedliwość) oraz poseł Andrzej Zapałowski (Konfederacja); niestety obydwaj panowie nie otrzymali zgody na przyjazd od kierownictwa Sejmu i Senatu.

W pierwszym dniu konferencji Marek Ruszczyński, dyrektor Biura KPN w Nowym Jorku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski nadany przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę. Krzyż wręczyła dr Marzena Kruk. IPN natomiast uhonorowało Mariana Faryniarza specjalną plakietką w uznaniu jego zasług przy kompletowaniu dokumentacji emigracji niepodległościowej - m. in za zdjęcia i film o demonstracjach w Nowym Jorku w latch osiemdziesiątych XX wieku.

Wszyscy przbyli na tę konferencję goście, otrzymali przygotowane specjalnie na tą okazję okolicznościowe medale.

Referaty, panele i dyskusje

W trakcie trwania tego trzy-dniowego spotkania była możliwość wysłuchania referatów czy też paneli dyskusyjnych. Tematyka referatów i paneli dyskusyjnych była bardzo obszerna.

Merytorycznie i profesjonalnie przygotowana była grupa z IPN. Dr Marzena Kruk, dyrektor archiwum IPN, mówiła o programie upamiętnienia opozycji antykomunistycznej, który jest jednym z priorytetów badań IPN. Dr Sebastian Pilarski wygłosił referat „Międzynarodowy kontekst działalności NSZZ Solidarność w II połowie lat osiemdziesiątych XX wieku”. Witold Bagieński omówił działalność wywiadu PRL w USA penetrującego środowiska emigracyjne. Natomiast Grzegorz Wołk przedstawił referat o emigracyjnej działalności Konfederacji Polski Niepodległej. Za pośrednictwem wideo, zaprezentowano referat dr. Tomasza Kozłowskiego z IPN pt. „Polityka amerykańska wobec PRL w latach osiemdziesiątych XX wieku”.

Bardzo ciekawy referat wygłosił dr Paweł Zyzak, historyk i były konsul generalny RP w Chicago. Dokonał on analizy wsparcia jakiego udzielała administracja Ronalda Reagana oraz amerykańska centrala związkowa AFL-CIO dla podziemia solidarnościowego w Polsce.

Podczas paneli padły nazwiska agentów czy też tajnych współpracowników SB, działających wśród Polonii.

Przedstawiono również działalność Kongresu Polonii Amerykańskiej czy też Ruchu Społeczno-Politycznego POMOST, omówiono również przykłady finansowej pomocy dla opozycji w PRL.

W panelach dyskusyjnych poza przedstawicielami IPN brali udział działacze Kongresu Polonii Amerykańskiej, Coalition of Polish Americans, Solidarności Walczącej czy też Konfederacji Polski Niepodległej. Zabrakło w nich miejsca dla byłych internowanych oraz więzionych działaczy Solidarności mieszkających w USA, przybyłych na tę konferencję.

Do uczestników konferencji poprzez video, ze specjalnym przesłaniem przemówił poseł Antoni Macierewicz, nakreślając ostatnie wydarzenia w Polsce oraz podkreślając znaczenie kontaktów Polska-Polonia.

Dużo czasu poświącono również polskim mediom w USA w latach 80 XX wieku, które wspierały walkę o niepodległość Polski. Najważniejsze z nich to Nowy Dziennik, Dziennik Związkowy i Gwiazda Polarna. Wszystkie referaty miały na celu omówienie wysiłków Polonii amerykańskiej w tym trudnym, lecz znamiennym dla Polski i Polaków czasie. I to się organizatorom udało.

Wydarzeniu towarzyszyły wystawy i plakaty Solidarności Walczącej, Konfederacji Polski Niepodległej, Stowarzyszenia Freedom and Solidarity (Wolność i Solidarność) czy też plansze związane z represjami okresu stanu wojennego w Polsce.

Konkluzja

Niestety, ale nie wszyscy mieli możliwości włączyć się do dyskusji podczas tej konferencji. Przedstawiciele Freedom and Solidarity, stowarzyszenia zrzeszającego więzionych i internowanych działaczy Solidarności nie mieli takiej możliwości. Z całej 3 dniowej konferencji przeznaczono dla nich tylko 2 minuty. Spowodowało to niezadowolenie i rozgoryczenie tego środowiska. Byli to przedstawiciele, którzy reprezentowali emigrację solidarnościową i mieli prawo a nawet obowiązek zabrania głosu podczas konferencji o emigracji niepodległościowej. Stanowią przecięż znaczny procent tej emigracji.

Niemniej jednak konferencja była bardzo udana i zakończyła się sukcesem. Mając na uwadzę konferencję zorganizowaną w roku 2024, przy okazji odsłonięcia Pamnika Solidarności w Amerykańskiej Częstochowie czy też obecną w Summersville w kuluarach podkreślano konieczność kontynuowania takich wydarzeń. Miejmy nadzieję, że dojdzie do takiego spotkania za rok.

W wolnych chwilach goście konferencji mieli możliwość zwiedzenie lokalnych atrakcji turystycznych, czy też smakowania jedzenia w lokalnych restauracjach. Brawn Farm, której właścicielem jest rodzina Faryniarz ugościła wszystkich biorących w niej udział przepyszną polską obiado-kolacją.

W Summersville znajduje się największe jezioro stanu WastVirginia Summersville Lake, jak również liczne parki zapraszające swoimi polami kempingowymi. Burmistrz Summersville Robert L. Spangler podkreślił, że podstawowe źródło dochodu w tych okolicach jest powiązane z turystyka. Zapraszał do odwiedzenia New River National Park i najnowszego Summersville Lake State Park.

KK